ارتکاز متشرعهاصطلاح ارتکاز متشرعه در زمان حاضر از سوی تعدادی از استادان اصول فقه رایج شده است. ارتکاز متشرعه به شعور ناخودآگاه اهل یک شریعت به برخی امور اطلاق می‌شود. ۱ - معنای ارتکاز متشرعهـــ ارتکاز متشرعه، نوعی ادراک و شعور ناخودآگاه به معلوماتی است که به عمق اذهان متشرعه رسوخ کرده و منشأ پیدایش آن به تحقیق، برای آنان روشن نیست، هر چند به طور اجمالی علت پیدایش آن، اعتقاد متشرعه به شریعت واحد و پای بندی به آن به حساب می‌آید؛ چه طبق این ارتکاز، سلوک عملی در خارج شکل گرفته باشد و چه شکل نگرفته باشد. این ارتکاز منشأ پیدایش سیره متشرعه می‌باشد. ـــ ظاهرا منظور آنان این است که علاوه بر وجود سیره بر فعل یا ترک چیزی نوع حکم آن در شعور و عمق ذهن جای گرفته باشد گرچه منشا آن ناشناخته باقی بماند. ۲ - نکتهارتکاز متشرعه در صورتی که با امضای شارع و یا عدم منع او تأیید شود، از منابع احکام فقهی است. [۲]
مبادی فقه و اصول، فیض، علی‌رضا، ص۲۲۴.
۳ - تفاوت ارتکاز متشرعه با سیره عقلاءفرق ارتکاز متشرعه با سیره عقلاء یا متشرعه در این است که چون سیره دلیل لبی است پس به لحاظ تعیین، نوع حکم، مجمل است اما ارتکاز متشرعه نوع حکم را از وجوب یا حرمت یا ... معین می کند. ۴ - حجیت ارتکاز متشرعهحجیت ارتکاز متشرعه زمانی است که ثابت شود حکم در زمان ائمه علیهم‌السلام صادر شده است و تقریر آن بزرگواران پشتوانه آن قرار گیرد. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۴۵، برگرفته از مقاله «ارتکاز متشرعه». سایت تبیان. |